گزارش مأموریت به کشور آذربایجان و رصدخانه شاماخی
. نويسنده: nssri
سوار تاکسی شدیم تا به هتل برویم. شهر باکو در تدارک اولین دوره بازیهای اروپایی است که قرار است ابتدای تیرماه سال آینده برگزار شود. محل اقامت ما، هتل 5 ستاره "کیم پینسکی" در شهر باکو است. هتل مجهز و خوبی است که یکی از بهترین هتل های منطقه می باشد. به هر کدام از ما یک اتاق مستقل دادند. کمی استراحت کردیم و ساعت 10 صبح برای خوردن صبحانه به رستوران هتل رفتیم.
بعد از صبحانه منتظر شدیم تا به دفتر نماینده ولی فقیه برویم. به دفتر ایشان رفتیم و از صحبت های ایشان بهره مند شدیم. ایشان از وضعیت اعلام اوقات شرعی و تقویم قمری و اختلاف نظرهای موجود در آذربایجان توضیح دادند. نماز جماعت را در همانجا خواندیم و در مهمانی ناهار از غذاهای محلی آنجا صرف شد. بعداز ظهر برای بازدید به شبکه لرزه نگاری آذربایجان رفتیم. مسئول آنجا توضیجات مفصلی درباره پژوهش های انجام شده ارائه کردند که در نوع خود جالب بود. در پایان از همکاری با موسسه ژئوفیزیک برای تبادل داده ها و انچام پروژه های مشترک استقبال کردند.
سپس به خیابان شهدای باکو که یکی از آثار دیدنی است، رفتیم. این خیابان در کنار برج معروف شعله قرار دارد. نماز مغرب و عشا را در یکی از مساجد شهر خواندیم. خبر دادند که سفیر ایران در آذربایجان می خواهد ملاقاتی با ما داشته باشد. به اقامتگاه سفارت رفتیم. سفیر جلسه ای با رایرنان و دیپلمات ها داشت. از آنجایی که قرار است وزیر محترم خارجه کشورمان به آذربایجان بیاید، این جلسه برای هماهنگی برگزار شده بود. فرصت فراهم شد و با سفیر درباره هدف از این سفر صحبت کردیم. ایشان هم از این کار استقبال کردند. بعد ضیافت شام بود. سپس به هتل آمدیم. در جلسه ای برای برنامه ها و سخنرانی های روز بعد تبادل نظر و هماهنگی کردیم.
صبح روز چهارشنبه 22 بهمن، با خودرویی که تدارک دیده شده بود به سمت رصدخانه حرکت کردیم. شاماخی با باکو حدود 150 کیلومتر فاصله دارد و در ارتفاعات قرار دارد. حدود ساعت 12 به رصدخانه رسیدیم. رییس رصدخانه (دکتر ایوب قلیوف) به استقبال ما آمدند. دو تا سوئیت برای استقرار ما در نظر گرفته شده بود. کلا 8 نفر بودیم و هر 4 نفر در یک سوئیت مستقر شدیم. بعد از نماز و استراحتی کوتاه، برای ناهار دعوت شدیم. بعد از ناهار، به سالن جلسه رفتیم. چند نفر از منجمان و مسوولین رصدخانه، معاون رییس اداره مسلمانان قفقاز و چند نفر از علمای مذهبی دعوت شده بودند. تقریباً همه آن ها مسن بودند. در رصدخانه آدم جوان کمیاب است. در کنار چند رصدخانه در اندازه های مختلف و امکانات جانبی، سالن جلسات، چند ساختمان برای اسکان اساتید و دانشجویان و خانواده اشان وجود دارد. علاوه بر این یک تعداد مهمانسرای مجهز نیز در محوطه وجود دارد. ساعت 2 جلسه شروع شد. اول رییس رصدخانه خیرمقدم گفت و گزارشی از امکانات علمی رصدخانه و فعالیت هایش ارائه داد. این رصدخانه حدود 50 سال قبل ساخته شده و هنوز هم یکی از بهترین ها در منطقه است. بزرگتریم تلسکوپ آن 2 متری است و چند تلسکوپ 1 متری و کوچکتر به همراه طیف سنج و نورسنج و ... دارند. با این امکانان جز بهترین و مجهزترین رصدخانه های منطقه است. ضمناً قرار است تلسکوپ 8 متری هم خریداری و نصب کنند که در این صورت جز چند رصدخانه بزرگ دنیا خواهد شد. در مجموع امکانات خیلی خوب ولی نیروی انسانی جوان و متخصص کمی دارند. سپس از ریاست محترم موسسه برای سخنرانی دعوت شد. آقای دکتر احمدی معرفی کوتاهی از موسسه ژئوفیزیک و توانمندی های آن ارائه داد و سپس به معرفی موضوعات قابل طرح پرداختند. اولین سخنرانی علمی را یکی از منجمان رصدخانه و مسول استخراج اوقات شرعی آن، آقای عباس علی رستم رستموف ارائه کرد. اساتید اینجا به زبان انگلیسی تسلط ندارند و سخنرانی را به زبان آذری ارائه دادند و در صورت لزوم، برای هیأت ایرانی ترجمه می شد. ایشان به یافته های خود و نحوه محاسبه اوقات شرعی پرداختند و اشاره مختصری هم به رویت هلال داشتند. سخنرانی بعدی آقای امیر حسن زاده (کارشناس مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک و مدیر موسسه علمی پژوهشی نجم شمال) بودند که درباره مبانی نجومی رویت هلال ماه و یافته های خود در زمینه حد رویت پذیری هلال ماه پرداختند. بعد از این ارائه، سوالات و نظراتی مطرح شد که ریاست رصدخانه ادامه آن را به نشست تخصصی موکول کردند. سپس حجت الاسلام مهدی سهرابی (عضو شورای مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک) سخنرانی خود را با موضوع مبانی فقهی رویت هلال ماه مطرح کردند. سپس رییس رصدخانه حاضرین را برای بازدید از رصدخانه و تلسکوپ اصلی آن دعوت کردند. واقعاً تلسکوپ غول پیکری بود. در سال 1968 شرکت کارل زایس این رصدخانه را برای آنها ساخته و چند سال قبل بازسازی کرده بود. در سالهای اخیر، تجهیزات جانبی نیز برای آن خریداری کردند. در کنار بازدید و صرف چای و شیرینی، میزگردی هم برای بیان نظرات و دیدگاه ها درباره موضوعات مطرح شده، برگزار شد. هیأت آذربایجانی، با بسیاری از مباحث علمی مطرح شده آشنایی نداشتند و موضوعات مطرح شده برای آنها تازگی داشت. بعد از نماز و شام، جلسه تخصصی با حضور آقایان مهدی سهرابی و دکتر توابی (عضو شورای مرکز تقویم)، امیر حسن زاده (کارشناس مرکز تقویم) و عباس علی رستموف و رییس رصدخانه برگزار شد. در این جلسه بعد از استماع نظرات هیأت آذربایجانی، گروه ایرانی شواهد و نتایج رصدی درباره اوقات شرعی را مطرح کرده و برخی از نظرات فقهی مراجع عظام تشریح شد. نظرات مطرح شده آنقدر محکم و مستدل بود که گروه آذری قبول کرد که در تعیین ملاک اوقات شرعی (بخصوص اذان صبح) اشتباه کرده است. در زمینه رویت هلال ماه، نیز چون تجربه ای نداشتند، قبول کردند که اگر علمای مذهبی بپذیرند می توانند از ایران تبعیت کنند.
وقتی صبح 5 شنبه از خواب بیدار شدیم، زمین با بارش برف سفید پوش شده بود. طبق برنامه ساعت 9 صبح برای صبحانه در رستوران رصدخانه شاماخی حاضر شدیم. به دلیل توافقات حاصل شده در جلسه دیشب، پیشنهاد شد که در مورد جزییات مورد توافق بحث نشود. سخنران امروز آقای علی اکبر نیری (کارشناس مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک) بود. چون معاون اداره مسلمانان می خواست به باکو برگردد، هنگام ظهر جلسه رسمی تمام شد. قرار شد که رییس رصدخانه و معاون اداره مسلمانان، در جلسه فردا با شیخ الاسلام پاشازاده (رییس اداره مسلمانان قفقاز) حاضر شده و نتایج را جمع بندی و ارائه کنند. در پایان، یکی از اساتید رصدخانه در مورد کارهای رصدی که انجام داده بودند، گزارشی ارائه کرد. ساعت 1 ناهار صرف شد. در میز ناهار، رییس رصدخانه گواهینامه هایی که تهیه و امضا کرده بود را به ما تقدیم کرد سپس وسایل مان را جمع کردیم و به سمت باکو برگشتیم. حدود ساعت 5 عصر به هتل رسیدیم. طبق برنامه ساعت 7 در لابی هتل جمع شدیم و راننده ما را به دفتر نماینده ولی فقیه در آذربایجان برد. بعد از شام به نماینده ولی فقیه گزارشی از جلسات و نشست ها ارائه دادیم. سپس در ساعت 10 شب به هتل برگشتیم.
در صبح روز جمعه، بعد از خوردن صبحانه، با ماشینی که دنبالمان آمده بود به کنار اسکله رفتیم. باد سرد و شدیدی می وزید. داخل شهر و بازار هم رفتیم. قیمت ها خیلی بالا بود.
ساعت 11.5 به سمت حسینیه ایرانیان مقیم باکو حرکت کردیم. وضو گرفتیم و وارد سالن آنجا که محل برگزاری نماز جمعه بود شدیم. هنوز تا اذان ظهر نیم ساعت مانده بود که آن محل کاملا پر شده بود و مردم برای اینکه جا بگیرند شتاب می کردند. خوشبختانه برای ما در ردیف های جلو، جا گرفته شده بود. اذان حدود 12 و 50 دقیقه بود. خطیب و پیش نماز، حاج آقا اجاق نژاد (نماینده ولی فقیه در آذربایجان) بود. صف نماز آنقدر به هم پیوسته بود که موقع خم و راست شدن به هم می خوردیم! بعد از نماز، حاج آقا بالای منبر رفتند و به آذری صحبت کردند. صحبت های ایشان در مورد حقوق فرزند بر پدر و مادر بود. صحبت ها طولانی شد و پاهام کاملا خواب رفته بود. بالاخره تمام شد و مردم برای عرض ادب دورشان جمع شده بودند. یک زوج جوان هم همانجا بدون هیچ تشریفاتی عقد کردند. سوار ماشین شدیم و برای ملاقات با شیخ الاسلام الله شکور پاشازاده-رییس اداره مسلمانان قفقار- حرکت کردیم. در مسیر راه متوجه شدیم که سفیر ایران و نماینده ولی فقیه زودتر از ما خودشان را رسانده اند. در کوچه های باریک باکو حرکت کردیم و به ساختمان رسیدیم. برعکس ظاهر معمولی ساختمان، امنیت و تجملات داخلش بالا بود. از دروازه امنیتی عبور کردیم. متوجه شدیم که رسانه های تلویزیونی برای فیلم برداری مستقر شده اند! بالاخره شرف یاب شدیم. ما در یک طرف میز و نمایندگان آذربایجانی در طرف دیگر بودند. شیخ به آذری خیرمقدم و ... گفت و مترجم سفارت به فارسی ترجمه کرد. بعد رییس موسسه ژئوفیزیک (دکتر احمدی) صحبت کردند. ابتدا به معرفی موسسه ژئوفیزیک پرداختند و سپس در مورد جلسات و نشست هایی شاماخی گزارشی ارائه کردند. در ادامه نیز از متخصصین آذربایجان برای شرکت در ششمین همایش رویت هلال و تقویم دعوت کردند. سپس رییس رصدخانه شاماخی، در صحبت هایش نشست ها و مباحث مطرح شده توسط گروه ایرانی را بسیار مفید دانست.
سفیر ایران گفتند که چون یکشنبه وزیر امور خارجه ایران قرار است به آذربایجان بیآیند برای جلسه مهمی باید بروند و عذر خواهی کرد. شیخ الاسلام ما را برای صرف ناهار دعوت کرد. در میز ناهار، در مورد ملاک های اوقات شرعی صحبت شد. در پایان شیخ الاسلام تلاش های انجام شده را برای تصحیح اوقات شرعی و شروع ماه قمری در آذربایجان را بسیار مفید دانست و ضمن تشکر، تداوم آن را خواستار شد. سپس به هتل برگشتیم. ساعت 8 شب حاج آقا اجاق نژاد برای بدرقه ما به هتل آمدند و جلسه با شیخ الاسلام را تحلیل و جمع بندی کردند. ساعت 10 شب از هتل به سمت فرودگاه حرکت کردیم. پرواز به موقع انجام شد و ساعت حدود 2 بامداد به فرودگاه امام خمینی رسیدیم.
امیر حسن زاده
پی نوشت: خبرهای مربوط به نشست های برگزاری شده در پایگاه های مختلف اینرنتی
رصدخانه شاماخی
پایگاه اطلاع رسانی اهل بیت-جمهوری آذربایجان
پایگاه اطلاع رسانی خبرآنلاین
پایگاه اطلاع رسانی ایرنا
بازگشت